Palata Narodne banke, izgrađena u stilu neorenesansnog akademizma, predstavlja jedno od najvećih i najlepših ostvarenja u Beogradu u 19. veku, zbog čega je svrstana u spomenike kulture pod zaštitom države...
Palata Narodne banke, izgrađena u stilu neorenesansnog akademizma, predstavlja jedno od najvećih i najlepših ostvarenja u Beogradu u 19. veku, zbog čega je svrstana u spomenike kulture pod zaštitom države.
Kamen temeljac postavljen je aprila 1887. godine na mestu gde se do tada nalazila rodna kuća Branislava Nušića, u Dubrovačkoj ulici broj 12, koja je po dolasku Karađorđevića na vlast, 1905. godine, preimenovana u Ulicu kralja Petra Prvog.
Zgrada, zidana namenski za Narodnu banku, useljena je 1890. godine. Nakon proglašenja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, dograđena je u periodu od 1922. do 1925. godine zbog povećanog obima poslova novonastale države. Dograđeni deo, urađen u istom stilu i sa istim materijalom, u potpunosti se uklopio sa prvobitnim zdanjem i čini građevinsku i stilsku celinu, obrazujući kompletan gradski blok između ulica Kralja Petra, Gračaničke, Nikole Spasića i Cara Lazara.
Zgrada u savremenom obliku poseduje podzemni trezorski prostor, suteren, prizemlje, dva sprata i potkrovlje.
Projekat za osnovni i dograđeni deo zgrade izradio je Konstantin Jovanović, poznati bečki arhitekta srpskog porekla, koji je za to izuzetno arhitektonsko ostvarenje 1890. godine dobio Orden svetog Save III reda.
Za izvođenje građevinskih radova angažovani su poznati preduzimači iz Segedina Jirasek i Kraus, dok je fasada delo tada poznatog majstora fasadera i likoresca Petraša.
Odličan poznavalac renesanse, Konstantin Jovanović je primenio akademski stil, karakterističan za to vreme, pokazujući visoko umeće u oblikovanju kako spoljašnosti, tako i unutrašnjosti prostora zgrade. Arhitekta Jovanović izradio je i nacrte za uređenje enterijera, svih detalja, vrata i prozora, štuko dekoracije i nameštaja, dok je dekorativnu plastiku i oslikavanje zidova i svodova izveo poznati vajar i slikar Paško Vučetić, kome je, kao njegov privatni đak, pomagao Moša Pijade.
Dekoracija enterijera zgrade realizovana je primenom umetničko-zanatskih radova i urađena kombinacijom raznih materijala i tehnika. Stubovi i obloge zidova u holovima, prizemlju i na prvom spratu urađeni su u kombinaciji mermera u više boja, a na nekim zidovima primenjena je štuko tehnika.
Stakleni svodovi rađeni su u tehnici višebojnog vitraža.
Podovi u hodnicima i holovima, u starom i dograđenom delu zgrade, izrađeni su u keramici primenom mozaika, osim u svečanom holu, gde su popločani keramičkim pločicama oslikanim floralnim motivima.
U starom delu zgrade nalazi se svečana sala, u kojoj se održavaju najvažniji sastanci rukovodstva Banke. Svoj sadašnji izgled sala je dobila u periodu dogradnje zgrade.
Na galeriji svečanog hola, iznad lepezasto izvedenog stepeništa od belog mermera, postavljena je 1901. godine bronzana bista „Srbija“, rad vajara Đorđa Jovanovića, identična detalju „Spomenika kosovskim junacima“ u Kruševcu, koju je Narodna banka otkupila nakon što je bila izložena 1900. godine na Svetskoj izložbi u Parizu.
